قرآن و حقوق انسان
نویسنده
چکیده مقاله:
دیدگاه‌هاى حقوقى بشر و قرآن در مورد حقوق انسان به صورت مقایسه‌اى مورد بررسى قرار گرفته است. در فقه، "حق" تمام احکام اعم از وضعى، تکلیفى، تأسیسى و معنایى را در بر مى‌گیرد البته گاه حق در برابر حکم نیز به کار مى‌رود. در اصطلاح حقوق‌دانان، "حق" تعاریف گوناگونى یافته است، این گوناگونى نشان مى‌دهد تعریف حق به گونه‌اى که جامع افراد و مانع اغیار باشد امکان‌پذیر نیست. افزون بر این، حق از مفاهیم اعتبارى است و نمى‌توان تعریفى حقیقى از آن عرضه داشت. هر حق آمیزه‌اى از امتیاز براى صاحب حق و تکلیف براى طرف مقابل است. سه ویژگى در قواعد حقوقى قرآن مشهود است: کلى بودن، الزامى بودن، برخوردارى از ضمانت اجرا. شمارى هدف حقوق را تأمین حقوق فردى افراد مى‌دانند و به اصطلاح مکتب اصالت فرد را باور دارند و عده‌اى اجتماع و جامعه انسانى را هدف حقوق مى‌خوانند و از مکتب اصالت اجتماع طرفدارى مى‌کنند. مکتب اصالت فرد بر دو پیش فرض حقوق فطرى و عدالت معاوضى استوار است و مکتب اصالت اجتماع بر دو پیش فرض انکار حقوق فطرى و پذیرش عدالت توزیعى و رد عدالت معاوضى استوار است. در نگاه قرآن هدف حقوق تلفیقى از دو مکتب اصالت فرد و اجتماع است؛ چه اینکه در نگاه وحى هم شخصیّت انسان موضوعیت دارد و هم جامعه‌اش، هم جسمش و هم روحش. در آیات قرآن حقوق طبیعى پذیرفته شده است و حق حیات، مالکیت از نمونه‌هاى بارز حقوق طبیعى است. در آیات وحى حقوق طبیعى تنها به جسم انسانى تعلق نمى‌گیرد بلکه روح او نیز از حقوقى برخوردار است. دوّمین مبناى حقوقى قرآن عدالت است اما این عدالت نه عدالت معاوضى صرف است و نه عدالت توزیعى صرف. سومین مبناى حقوقى قرآن مصالح است. مصالح یا فردى است یا دولتى و یا حکومتى. مصالح فردى یا به شخصیت انسانى وابسته است و یا به مصالح او در خانواده یابه مصالح مالى فرد.
منابع مشابه
بازتاب حقوق انسان در قرآن کریم
موضوع حقوق انسان در قرآن به شیوه هاى گوناگون در سال هاى اخیر موضوع مقالات قرآن پژوهان قرار گرفته است اما پژوهش حاضر با رویکردى تاریخى مى تواند دیدگاه هاى تازه اى را درباره این موضوع پیش روى خوانندگان خود قرار دهد. نخست آن که به روشن شدن ابعاد تاریخى اجتماعى سال هاى نخستین بعثت کمک کرده و قرآن را به عنوان منبعى تاریخى مورد توجه پژوهشگران قرار مى دهد. دوم آنکه مى تواند نشان دهد که مبناى دعوت نخست...
متن کاملقرآن و پرسش‌های بنیادی انسان
قرآن، انسان و جهان را به عنوان مخلوقات الهی معرفی می‌کند که آن‌ها مطابق فاعلیت الهی و تحت قوانین و حاکمیت الهی قرار دارند. در قرآن، معنای زندگی انسان، تنها بر اساس نگرش خداباوری تعریف می‌شود که در پرتو آن تحمل شرور و ارزانی شدن خیرات نیز دارای فلسفه الهی خاص خود هستند. نهایتاً اینکه، قرآن غایت زندگی انسان را جهان آخرتی معرفی می‌کند که آدمی، ماهیت زندگی‌اش را در آن بر اساس عملکرد این جهانی‌اش می...
متن کاملانسان و طبیعت در قرآن
برشمارى روابط مادى و معنوى متقابل انسان و طبیعت از نگاه قرآن مورد بررسى قرار گرفته است. انسان از یک نظر جزئى از طبیعت است و با آن رابطه‌هاى چند جانبه، بیولوژیک، معرفتى و حقوقى دارد. انسان در طبیعت زاده مى‌شود، مى‌بالد و مى‌میرد و این بخشى از رابطه دوسویه انسان و طبیعت است. انتساب آفرینش انسان و طبیعت به پروردگار یگانه هستى، خود پیامدار نتایج و نکته‌هاى چندى از رابطه متقابل وهماهنگى آن دو مى...
متن کاملقرآن و مبناى حقوق
دیدگاه‌هاى گوناگون، به ویژه دیدگاه قرآن در مورد »مبناى حقوق« مورد نقد و بررسى قرار گرفته است. نویسنده، نخست به تعریف »حقوق« پرداخته و چنین نتیجه گرفته که عنصر »الزام« در ذات قواعد حقوقى وجود دارد. سپس به تعریف »الزام« پرداخته و دو دیدگاه را در این زمینه آورده است که یکى الزام را ضمانت اجرا و دیگرى تکلیف مى‌داند. پس از نقد دیدگاه نخست و پذیرش دیدگاه دوم با اندکى اصلاح، به نظریات مطرح در باب خاس...
متن کاملخلافت انسان در قرآن
تفسیر آیه خلافت انسان - آیه سى‌ام سوره بقره - است. نویسنده، پس از توضیحاتى در مورد معناى واژه خلیفه و مشتقات آن، به تبیین و اهمیّت بحث خلافت پرداخته و دیدگاه‌ها در خلافت انسان را در سه محور مورد بررسى قرار داده است. در بحث منظور از خلافت به چهار نظریه اشاره مى‌کند که عبارتند از: 1. آدم، 2. آدم و ذریه او، 3. فرزندان و ذریه آدم و 4. آدم (ع) و همه انبیاء دیگر. در مورد مراد از خلیفه به پنج دیدگاه ز...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 4 شماره 15-16
صفحات 226- 253
تاریخ انتشار 1999-01-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023